Le YAB
Kissa mi lé ? In métis’ kamouflé In kaméléon dépigmenté In marmite feu’d’bwa suifé en dedan, prop deor... Voici un petit texte écrit en vite fait comme on dit, suite à une discussion sur la place du Yab dans la société réunionnaise. En fait c’est quoi un Yab ? mwin lé yab mais définir c’est quoi exactement... c’est en rentrant en vacances sur mon île que ce questionnement est né.
Lo YAB
Kissa mi lé ?
Qui suis-je ?
Oussa mi sorte ?
D’où je viens ?
Mwin lé blan ou Mi lé nwar ?
Africain ou Européen ?
Dominant ou dominé ?
Colon ou esclave ?
Na do moun i di Le Yab lé in zespri zesklav dann in kor kolon
Kissa mi lé ?
20 désemb la mon nésens ou mon mor ?
Oussa mi sorte ?
Mon kor déparayé
Somise kravate dann kolé
Ek la sène dann pié
Na do moun i di
Le Yab lu mars su in fisèl mèg
Tensyon lu sap koté blan
Tensyon lu sap koté nwar
Mon Cheveu en touffe touffe dann la France i renn a mwin nwar
Mon Cheveu en touffe touffe dann mon l’ile i renn à mwin blan
Souven défwa i pren a mwin po un zarab
Selon mon figur lé farlangué i di mwin lé chinwa
Mwin lé tout’ sauf mwin mim’
Alors’
Kissa mi lé ?
Ou alors’
Kossa mi lé ?
Lo nwar, lo kaf
Lu koné lu
Lé ekri dsu lu
Lu ve lu ve pa
Lé marké dsu lu
Lo zorey
Lu ve lu ve pa
Lé marké dsu lu
Lu koné osi lu
Mé le YAB
Tank lu ouv pa sa bouche
Tank lu koz pa
Tank lu sant’ pa
Nou koné pa
Lu lé kom in zorey
Mé pa toutafé
Lu koz kom in kaf
Mé pa toutafé
Lu lé in sokola blan
In mélanz kakao brut i pous tou seul kom zerb
Ek in lait vache byin sonyé dann in létab mékanizé
Dann tan la fin lesklavage
Bann propriétèr blan navé pu zesklav po okupe zot tèr
Zot té obligé vend’
Allé dann lé hauts achète zust in to morso ke zot noré gyngn okupé
Aster
Oussa nou trouv lo plis Yab ?
Parlfèt
Propriétèr mon papa
Kissa mon momom ?
Zespri zesklav dann in kor Kolon
Oussa i sort mon zespri ?
Propriétèr la
Souven défwa navé in famn zesklav nwar
Aster i dor pu ek son komod
Famn ek boug la té égal
Zot lé in Papa ek in Momom
Lo papa té donne la terre Té mont komen okupé
Lo momom té koz ek son zenfan Té okupe de son zenfan
Lo papa ek lo momom té égal
Mé té pa lo mim kultur
Lo Yab la gyngn lé deux
Le byin son papa, la kultur son momom
Le Koulèr son papa, le lang son momom
Le kor son papa, le zespri son momom
Kissa mi lé ?
In métis’ kamouflé
In kaméléon dépigmenté
In marmite feu’d’bwa suifé en dedan, prop deor
In pié d’bwa ver ek in sèv nwar.
Mon racine
i Plonge
i krez
i fouille
Mé li lé pa enkor kapab
Trouvé kossa i lé vrémen in Yab.
Daniel LEOCADIE
06/09/12
Dann son loto
Lire aussi :
- Monmon la mer
- TEAT’ : Pokoué mon bous i rouve ?